Duurzaam & Vitaal in 2030
![Duurzaam en vitaal](/dsresource?objectid=f851c16b-9196-43f1-a366-6c7b59e119ca&&disposition=inline)
Veendam ligt in een omgeving waarin de reiziger zich prettig voelt en zich op een duurzame wijze kan verplaatsen. Fietsers hebben comfortabele fietsvoorzieningen tot hun beschikking, voetgangers verplaatsen zich eenvoudig van A naar B. Daar willen we op voortborduren. In de diagrammen hieronder is te zien hoe het ‘mobiliteitsprofiel’ van Veendam zich verhoudt tot het gemiddelde van Nederlandse gemeenten. Wij rijden bovengemiddeld veel met de auto, maar we fietsen ook bovengemiddeld veel!
Duurzaam & Vitaal richt zich op de mate waarin Veendam invulling geeft aan de afspraken die zijn gemaakt in het Klimaatakkoord en de rol van duurzame mobiliteit daarin. Stimuleren van actieve verplaatsingsvormen, inspelen op de ontwikkeling van duurzame brandstoffen en het versterken van het openbaar vervoer in onze gemeente dragen allemaal bij het verduurzamen van onze mobiliteit.
![Duurzaam en vitaal in 2030 bron CBS-OVIN 2017 neem contact op met de gemeente als u de grafiek niet kunt lezen](/dsresource?objectid=fb1df20c-2910-42b1-ad9b-a27f6b9f005f&&disposition=inline)
Doelen binnen het thema
Binnen het thema Duurzaam&Vitaal worden de volgende doelen nagestreefd (gericht op bereikbaarheid, verblijven en slimme benutting van het netwerk):
- Stimuleren van fietsgebruik;
- Minder CO2 uitstoot, meewerken aan de klimaatopgave;
- Verbinden van de lintdorpen;
- Bewoners vitaal en verbonden houden.
We richten ons binnen het thema Duurzaam&Vitaal op de volgende aandachtsgebieden:
- Het Veendammer fietsklimaat;
- Kwaliteitseisen voor het fietsnetwerk;
- Bewegwijzering en fietsparkeren;
- Stimuleren duurzame brandstoffen;
- Benutten potentieel (kleinschalig) openbaar vervoer;
- Voor- en natransport en de deelauto
1. Het Veendammer fietsklimaat
In Veendam wordt veel gefietst. Ongeveer 30% van de verplaatsingen wordt per fiets gedaan. Dat is niet alleen hoger dan het Nederlands gemiddelde, maar ook hoger dan de percentages die we terugzien bij onze buurgemeenten.
En zo zien we het graag. De fiets kan namelijk een sleutelrol vervullen voor meerdere ambities van Veendam, in het kader van o.a. duurzaamheid, veiligheid en gezondheid.
Het blijven stimuleren van het fietsgebruik (en het uitbreiden ervan) is daarom één van de doelen van Veendam. Binnen de gemeente zou het verplaatsen met de fiets het aantrekkelijkste alternatief moeten zijn. Op verschillende facetten gaat Veendam daarom aan de slag voor de fietser. Dat doen we op het gebied van de kwaliteit van het gemeentelijk fietsnetwerk en bewegwijzering, door meer ruimte te bieden aan de fietser op de weg en door de fiets een prominente plek te geven bij ontwikkellocaties.
Daarbij houden we rekening met de ontwikkelingen binnen het fietsgebruik. Want we fietsen steeds sneller. Fietsenmakers/verkopers geven aan dat over 10 jaar waarschijnlijk alleen nog maar elektrische fietsen verkocht zullen worden. Die ontwikkelingen gaan heel snel. Enerzijds bestaat er daarmee een behoefte aan laadvoorzieningen, anderzijds is de reikwijdte vanwege een betere accu al heel groot geworden (je kan een hele dag uit met een thuis opgeladen accu).
De e-bike maakt de woon-werkrit, zeker voor de langere afstanden buiten de stad, sneller en comfortabeler. Van de e-bike weten we nu al dat deze niet meer uit het straatbeeld is weg te denken, maar ook de speed-pedelec wint terrein. Onze gemeentelijke verkeersstructuur, met de vele kaarsrechte wegen, nodigt potentiële speed-pedelecers ook uit. Aan Veendam de schone taak om te onderzoeken waar de speed-pedelecer het beste tot zijn recht komt.
Bovengenoemde ontwikkelingen spelen allemaal een rol in de uitwerking van ons wensbeeld voor het gemeentelijk fietsnetwerk.
De Fietsstrategie als basis
De Fietsstrategie 2016-2025 van de provincie Groningen biedt de kaders voor ons eigen fietsnetwerk. In de Fietsstrategie staan de belangrijkste regionale hoofdfietsverbindingen tussen de Groningse kernen en/of openbare vervoersvoorzieningen. De Fietsstrategie is niet leidend, maar kaderstellend. We redeneren vanuit lokale behoeften.
De fietsroutes in de gemeente Veendam die onderdeel uitmaken van het fietsroutenetwerk van de provincie Groningen zijn de verbinding Muntendam-Veendam, Pekela’s-Veendam (regionale hoofdfietsroutes), Veendammerweg en de wegen langs het Westerdiep in Wildervank (regionale basisfietsroutes).
Naast de bestaande regionale verbindingen worden in de Fietsstrategie ook haakjes aangereikt voor uitbreiding van het regionale netwerk. Concreet worden er twee potentiële regionale hoofdfietsverbindingen genoemd, namelijk: de verbinding Muntendam-Veendam en de verbinding Pekela’s-Veendam. Om als regionale hoofdfietsverbindingen te kunnen fungeren, is het zaak om op deze verbindingen een kwaliteitssprong te maken voor de fiets.
2. Kwaliteitseisen voor het fietsnetwerk
Binnen ons gemeentelijk fietsnetwerk onderscheiden we drie categorieën: het primaire fietsnetwerk, het secundaire fietsnetwerk en het recreatief fietsnetwerk. Aan de verschillende typen fietsroutes worden afzonderlijke kwaliteitseisen gekoppeld. Dat gaat niet alleen over directheid, herkenbaarheid, comfort en veiligheid, maar wordt voor een belangrijk deel ook bepaald door het onderhoudsniveau. Uitgangspunt daarbij is het door de gemeenteraad vastgestelde onderhoudsniveau.
Primaire routes
De primaire fietsroutes voorzien in directe, snelle verbindingen tussen woonwijken en het winkelcentrum, maar ook in bestemmingen als Muntendam en Wildervank (de primaire routes sluiten daar aan op de regionale hoofdfietsverbindingen). De routes zijn direct herkenbaar als hoofdfietsroute door consequente toepassing van materialen, kleuren, openbare verlichting en bewegwijzering. Zo worden de routes voorzien in aanliggende, vrijliggende of solitaire fietspaden, of krijgt de fietser een prominente plek op de weg. Het aantal conflictpunten dat leidt tot vertraging voor het fietsverkeer en/of onveilige of onaangename situatie wordt tot het minimum beperkt, maar dat betekent niet dat de fietser op de hoofdroutes overal voorrang heeft.
Secundaire routes
Secundaire fietsroutes verbinden woonbuurten met voorzieningen en werklocaties (basisscholen, kantoren, wijkwinkels, buurthuizen, verenigingsgebouwen). Voorts sluiten de secundaire routes aan op de primaire routes. De routes zijn samenhangend en daar waar noodzakelijk (wegens hoge intensiteiten) uitgevoerd als suggestiestrook en bieden de fietsers directe en veilige routes naar de voorzieningen. Ze worden vooral gebruikt door ter plaatse bekenden.
Recreatieve routes
Bij de recreatieve routes is de aantrekkelijkheid een belangrijke kwaliteitseis. Vanuit de woonomgeving kan op een aangename wijze de groene omgeving in worden gefietst. Maar we redeneren ook de andere kant op (van buiten de gemeente de kern Veendam in). Dit uit zich vooral in rust, (subjectieve) veiligheid en landschappelijke schoonheid. Directheid en snelheid zijn minder van belang. Voor zover de routes een functie hebben voor de bereikbaarheid van sportaccommodaties en in mindere mate ook voor andere recreatieve voorzieningen spelen aspecten van sociale veiligheid (openbare verlichting, sociale controle) een belangrijke rol. Voor het recreatief fietsnetwerk worden de fietsknooppuntroutes als uitgangspunt genomen.
Het centrale uitgangspunt van het fietsnetwerk is dat alle belangrijke bestemmingen (zoals het centrum, de winkels, treinstation, sportparken en bedrijventerreinen) voor fietsers goed en veilig te bereiken zijn. Niet alleen binnen de gemeentegrenzen, maar ook in de omliggende gemeenten (regionaal netwerk).
Het fietsnetwerk
![Kaart van het fietsnetwerk: neem contact op met de gemeente als u vragen heeft](/dsresource?objectid=8d4ad525-495c-4ed9-a542-ad2ff338e0ee&&disposition=inline)
3. Bewegwijzering en fietsparkeren
Eenmaal op de fiets moet je in Veendam volledig geïnformeerd op pad kunnen gaan, geholpen door duidelijke routes en bewegwijzering. Na het afstappen moet je de fiets eenvoudig en veilig kunnen stallen.
Opgestapt en oriënteren
De huidige fietsbewegwijzering is verouderd, deels niet meer juist en dient geactualiseerd te worden. Niet alleen in de fysieke ruimte, maar ook digitaal zijn er stappen die Veendam kan ondernemen om de fietser beter te bedienen. Fietsers navigeren namelijk steeds meer op vooraf geplande routes of real-time (beide via online kaartdiensten).
Verdere digitalisering van routes is nodig om beter te kunnen aansluiten op de behoefte en wensen nu en in de toekomst. Hierin werkt Veendam samen met de provincie Groningen. Het actualiseren van de bewegwijzering wordt in de volledige breedte bekeken, met onder meer de routes van en richting het centrum, langeafstandsfietsroutes en fietsknooppuntroutes.
Afgestapt en stallen
De aantrekkelijkheid van een reis per fiets wordt mede bepaald door de beschikbaarheid en kwaliteit van de fietsparkeervoorziening bij herkomst en bestemming. Hierbij moet in ogenschouw genomen worden dat de kwaliteit van de buitenruimte onder druk kan komen te staan wanneer teveel geparkeerd wordt op plaatsen met een intensief gebruik van de openbare ruimte. Om die reden gaat de gemeente uit van het faciliteren en sturen op het parkeren van fietsen bij belangrijke bestemmingen of bestemmingsgebieden, zoals het station en het centrum.
Veendam kijkt verder dan de reguliere fiets. Het gemakkelijk en veilig kunnen stallen van de elektrische fiets draagt bij aan een prettig fietsklimaat in Veendam. We gaan onderzoeken op welke locaties behoefte is aan een uitbreiding van fietsenstallingen,
met in het bijzonder veilige stallingsmogelijkheden voor de elektrische fiets. Door hierin te voorzien kan de fiets nog beter concurreren met de auto.
Het opladen van de elektrisch fiets gebeurt bijna altijd thuis via het gewone stopcontact. De gemeente ziet twee openbare locaties waar elektrisch laden van fietsen extra aandacht kan krijgen: in het centrum en bij het station. Het laden en veilig stallen kan uitstekend gecombineerd worden en zien we nu al terug bij innovatieve toepassingen op andere plekken in Nederland.
Veendam gaat fietsparkeren ook beleidsmatig verankeren in een Parkeerrichtlijn. Aan de hand van fietsparkeerrichtlijnen kan bij nieuwbouw en verbouw van kantoren, bedrijven en voorzieningen eisen worden gesteld aan de te realiseren fietsparkeerplaatsen. Voor het fietsparkeren bij woningen is de eis uit het Bouwbesluit van toepassing, waarin is aangegeven dat bij woningen een berging aanwezig moet zijn.
De ambities en maatregelen in een oogopslag
- We maken een kwaliteitssprong op de regionale fietsverbindingen Muntendam-Veendam en de Pekela’s-Veendam. Concreet betekent dat het mogelijk verruimen en/of toevoegen van fietsvoorzieningen en het wegnemen van barrières.
- Veendam gaat de primaire, secundaire en recreatieve fietsroutes voorzien van minimaal de basiskwaliteiten die we hebben geformuleerd. We onderzoeken potentiële fietsverbindingen / ontbrekende schakels.
- Fysieke bewegwijzering, die niet meer actueel is, halen we weg of actualiseren we.
- Met onze partners kijken we naar een betere digitale ontsluiting van onze fietsnetwerken- en routes. In de huidige tijdsgeest is het belangrijk om fietsers ook digitaal goed te bedienen.
- Veendam gaat fietsparkeerrichtlijnen opstellen voor bouwontwikkelingen anders dan wonen.
- Veendam onderzoekt de mogelijkheden voor veilig fietsparkeren voor de elektrische fiets in het centrum en bij het station. Concreet betekent dat we gaan kijken naar het faciliteren van fietskluizen. Innovatieve concepten die elders in Nederland zijn toegepast, dienen als voorbeeld.
- In het zomerseizoen kijken we of het parkeerareaal van fietsers uitgebreid moet worden (en of dat wel of niet ten koste moet gaan van autoparkeerplekken).
4. Stimuleren duurzame ‘brandstoffen’
De komende jaren zal het elektrisch vervoer in Veendam verder toenemen. Ook voorzien wij een toename van duurzame brandstoffen, zoals waterstof, biodiesel en biogas.
Het opladen van elektrische voertuigen gebeurt veelal thuis. Voor bezitters van elektrische voertuigen, die geen mogelijkheid hebben om deze op eigen terrein op te laden, heeft de gemeente in totaal 120 locaties aangewezen waar openbare laadpalen geplaatst kunnen worden.
De ontwikkelingen op het gebied van elektrisch laden gaan overigens hard. Er kan bijvoorbeeld steeds sneller worden geladen. Dat biedt kansen om snellaadmogelijkheden te realiseren bij huidige tankstations. Ook kunnen daar faciliteiten voor het tanken van duurzame brandstoffen zoals waterstof, biodiesel en biogas geconcentreerd worden. Dat betekent ook dat de tanklocaties in de gemeente wellicht geconfigureerd moeten worden of dat er mogelijk nieuwe locaties daarvoor in beeld komen.
De ambities en maatregelen in een oogopslag
- Laadpalen voor openbaar gebruik worden gerealiseerd op de daarvoor aangewezen locaties.
- Laadstations, als toekomstige vervanger of tegenhanger van bestaande tankstations, kunnen snelladen faciliteren. Dat betekent mogelijk dat er nieuwe of andere locaties aangewezen moeten worden, in het kader van de stroomvoorziening. Ook kan daar het tanken van duurzame brandstoffen, zoals waterstof, biodiesel en biogas, gefaciliteerd worden.
Tankstations als mogelijke locaties voor snelladen (bron: Cyclomedia)
5. Benutten potentieel (kleinschalig) openbaar vervoer
Uitgangspunt is om het gebruik van het openbaar vervoer te stimuleren. Waar de bereikbaarheid per auto en fiets nu al op een behoorlijk niveau zit, geldt dat in bepaalde mate niet voor het openbaar vervoer. Op het vlak van het openbaar vervoer kent Veendam meerdere aandachtspunten:
Beschikbaarheid
Veendam beschikt over een treinstation, vanaf hier kan met een stoptrein de stad Groningen worden bereikt. Naast de treinverbinding is er een busnetwerk aanwezig binnen de gemeente. De totale OV-dekking binnen de gemeente is 73% . Dit is hoger dan het Nederlands gemiddelde voor weinig stedelijke gebieden (59%) en matig stedelijke gebieden (67%). Veendam heeft daarmee een goede OV-bereikbaarheid.
Dat betekent niet dat overal in de gemeente het openbaar vervoer even goed beschikbaar is. Op de bedrijventerreinen zijn relatief weinig bushaltes aanwezig en ook de inwoners van bijvoorbeeld de lintdorpen Borgercompagnie, Zuidwending en Wildervanksterdallen kunnen maar beperkt gebruik maken van het openbaar vervoer. Dat wil zeggen: onze lintdorpen zijn veelal aangewezen op alternatieven voor het regulier busvervoer (zoals de hubtaxi) óf er moeten relatief grote afstanden worden overbrugd om de bus te kunnen pakken.
Een aandachtspunt, dat hier direct aan relateert, is het vergroten van de bekendheid en het gebruik van de hubtaxi. De hubtaxi is bedoeld om eenvoudige verbinding tussen het woonadres van de reiziger met een regionale openbaar vervoersvoorziening mogelijk te maken.
Aantrekkelijkheid
Er zijn mogelijkheden voor het vergroten van de aantrekkelijkheid en betaalbaarheid van het (kleinschalig) openbaar vervoer (o.a. tariefstelling), zoals de huidige Stadsbus Veendam. De mogelijkheden voor een bredere toepassing van dat concept naar andere delen van de gemeente worden onderzocht.
Ook liggen er kansen om het gebruik van het openbaar vervoer te vergroten door ouderen kennis laten maken met de mogelijkheden van het openbaar vervoer (OVambassadeurs) en het deel van de Wmo-ers, die daartoe in staat is, meer van het openbaar vervoer gebruik te laten maken. Een maatschappelijke ontwikkeling, die ook in Veendam is waar te nemen, is het langer zelfstandig thuis blijven wonen. Buiten het feit dat een deel van onze senioren het prettig vindt om op een zeker moment dichterbij de voorzieningen te wonen, is er ook een deel dat graag ‘thuis’ blijft wonen in de woonwijken, de lintdorpen of in het buitengebied. Zeker wanneer de auto niet langer een vervoersalternatief is, moet het openbaar vervoer een uitkomst zijn.
Toekomst van het treinstation
Het treinstation van Veendam is een zogeheten hub. Uitgangspunt is om het stationsgebied van Veendam als hub verder te versterken. In de komende jaren zullen zich meerdere ontwikkelingen voordoen die kansen bieden voor het station in Veendam.
De provincie Groningen heeft het voornemen/plan de spoorlijn tussen Veendam en Stadskanaal te reactiveren voor regulier personenvervoer. De huidige planning is er op gericht dat in 2026 gerealiseerd te hebben. Dat zou dan een eerste aanzet zijn naar de realisering van de Nedersaksenlijn. Een station in Wildervank vinden wij daarbij onontbeerlijk en gewenst ook gelet op het voornemen nieuw bedrijventerrein te realiseren ten zuiden van de bestaande bedrijventerreinen langs de N33.
De ambities en maatregelen in een oogopslag
- Veendam spant zich in om de bekendheid van de hubtaxi, als alternatief voor het reguliere busvervoer, te vergroten. Met de hubtaxi blijven onze bewoners verbonden met de regionale hubs (waaronder station Veendam).
- Veendam onderzoekt de mogelijkheden om (kleinschalig) openbaar vervoer, zoals de huidige Stadsbus, betaalbaarder te maken. Eveneens kijken we naar de mogelijkheden voor een bredere invoering van dat concept naar andere delen van de gemeente.
- Veendam heeft de ambitie om een busroute via de Industrieweg toe te voegen, als alternatief voor andere routes.
- Veendam gaat voorzieningen bij het station verbeteren (o.a. fietsstallingen en een veilige fietsverbinding vanaf het Lloydsplein).
- Een nieuw station in Wildervank wanneer de spoorverbinding met Stadskanaal wordt gereactiveerd.
Kaart openbaar vervoer
![Openbaar vervoer: neem contact op met de gemeente als u vragen heeft](/dsresource?objectid=443899a1-1974-40ea-88b1-e8dcc19177ad&&disposition=inline)
6. Voor- en natransport en de deelauto
Duurzame vervoerswijzen stimuleert Veendam door ook een sterke koppeling tussen de verschillende duurzame verplaatsingsmogelijkheden te maken. Waar kunnen fietsen en lopen het gebruik van het openbaar vervoer versterken, en vice versa? Veendam gaat toewerken naar een goede integrale koppeling van lopen, fietsen en het openbaar vervoer. Gedacht moet worden aan (veilige) stallingen, looproutes naar haltes/station en aanbod van deelfietsen.
Veilige stallingen
Zoals eerder aangegeven is er een duidelijke behoefte merkbaar aan veilige fietsparkeervoorzieningen voor e-fietsen. Het centrum en het station zijn de aangewezen plekken om deze faciliteiten (bijvoorbeeld in de vorm van fietskluizen) aan te bieden.
Looproutes en het openbaar vervoer
Lopen heeft verreweg het grootste aandeel in het voor- en natransport bij het openbaar vervoer. Het openbaar vervoer functioneert beter met een goed en aantrekkelijk voetgangersnetwerk. Daarom is het cruciaal dat bushaltes en ons treinstation goed te voet en door minder validen bereikbaar zijn. Kortom: meer ruimte voor voetgangers en minder validen draagt niet alleen bij aan de doelen van ons
mobiliteitsbeleid, maar is ook helemaal verweven met andere ambities, zoals een gezondere samenleving en het versterken van onze lokale economie.
De loopverbinding tussen het station en het centrum wil de gemeente verbeteren.
Deelvervoer
Deelmobiliteit is sterk in opkomst en vergroot de vrijheid in mobiliteit voor iedereen. We zien een verandering ontstaan van het bezit van vervoermiddelen naar het gebruik ervan (als service). Wij omarmen deze ontwikkeling, want deelmobiliteit draagt bij aan de overgang naar vervoer dat minder ruimte inneemt en schoon is. Daarnaast vergroot deelmobiliteit het keuzepalet aan vervoer, en kan het een oplossing bieden voor inwoners en bezoekers die zich geen eigen vervoermiddel kunnen of willen veroorloven.
Deelauto
Het autodelen brengt voordelen mee ten opzichte van privébezit, ongeacht de plaats of regio. Zo is autodelen goedkoper dan het bezitten van een eigen (tweede) auto waar men eigenlijk maar weinig gebruik van maakt. Bovendien kan een deelauto een uitkomst bieden voor bewoners die geen eigen auto bezitten of voor wie het openbaar vervoer maar gedeeltelijk een oplossing is.
Veendam ziet kansen voor autodelen bij de woonwijkuitbreidingen die in het verschiet liggen. Maar ook bij het realiseren van een meer autoluw centrum kan autodelen een rol spelen, omdat één deelauto meerdere privé auto’s vervangt.
De rol die de gemeente binnen deze ontwikkeling vervult, is het attent maken van bewoners, met mogelijke stimuleringsacties.
De ambities en maatregelen in een oogopslag
- Veendam zet zich in voor veilige fietsparkeervoorzieningen op logische locaties in de gemeente, met bijvoorbeeld fietskluizen bedoeld voor e-fietsen.
- Veendam gaat de looproutes van en naar openbaar vervoersvoorzieningen op peil houden. In het bijzonder de loopverbinding tussen het station en het centrum / barrières wegnemen.
- Veendam wil de deelauto omarmen als duurzaam alternatief voor de privé-auto. We maken bewoners attent, met mogelijke stimuleringsacties en afspraken met aanbieders van deelauto’s.
Volg ons